Theo Từ điển Luật học thì Hành vi hành chính là hành động hoặc không hành động của chủ thể tham gia quan hệ pháp luật hành chính. Hành vi hành chính, sự kiện pháp lý làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quan hệ pháp luật hành chính. Hành vi hành chính được phân biệt thành hai loại là: Hành vi hợp pháp và hành vi không hợp pháp. Hành vi hợp pháp là các hành vi được thực hiện phù hợp với quy định của pháp luật, còn hành vi không hợp pháp là những hành vi không phù hợp với các quy định pháp luật.
Theo quy định của Luật khiếu nại 2011 thì Hành vi hành chính là hành vi của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước thực hiện hoặc không thực hiện nhiệm vụ, công vụ theo quy định của pháp luật.
Theo quy định của khoản 3 Điều 3 Luật tố tụng hành chính năm 2015 thì Hành vi hành chính là hành vi của cơ quan hành chính nhà nước hoặc của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc cơ quan, tổ chức được giao thực hiện quản lý hành chính nhà nước thực hiện hoặc không thực hiện nhiệm vụ, công vụ theo quy định của pháp luật.
Có thể thấy khái niệm trong Luật tố tụng hành chính đầy đủ hơn Luật khiếu nại về chủ thể xác lập hành vi hành chính. Theo quy định của pháp luật hiện hành, các cơ quan hành chính nhà nước bao gồm Chính phủ, các Bộ, Cơ quan ngang bộ, Cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy bản nhân dân các cấp và các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy bản nhân dân các cấp như sở, phòng, ban thực hiện chức năng quản lý nhà nước theo ngành hoặc theo lĩnh vực. Còn các cá nhân có thẩm quyền trong các Cơ quan hành chính nhà nước được hiểu là cán bộ, công chức làm việc trong các cơ quan kể trên.
Thông thường, khi nói đến Hành vi hành chính chúng ta thường nghĩ đến đây là hành vi gắn liền với một cá nhân, một con người cụ thể trong các Cơ quan hành chính nhà nước. Tuy nhiên, với định nghĩa của Luật tố tụng hành chính, luật khiếu nại thì Hành vi hành chính là đối tượng khiếu nại, ngoài hành vi của cá nhân, của con người cụ thể còn là hành vi của các Cơ quan hành chính nhà nước. Hoạt động quản lý hành chính nhà nước có rất nhiều hành vi thuộc về thẩm quyền của Cơ quan hành chính nhà nước mà không thuộc về thẩm quyền của cá nhân trong Cơ quan hành chính nhà nước đó. Như vậy, chủ thể thực hiện các Hành vi hành chính là đối tượng khiếu nại có một phạm vi rất rộng. Ví dụ: Ủy bản nhân dân xã A phải ban hành một văn bản X nhưng lại không làm thì đó cũng được coi là hành vi hành chính của xã A chứ không phải của bất kỳ cá nhân nào khác; Nếu việc ban hành một văn bản nào đó thuộc thẩm quyền của Chủ tịch xã A mà ông chủ tịch ko làm thì đó là hành vi hành chính của cá nhận ông chủ tịch
Ngoài ra các định nghĩa đều thống nhất hành vi bao gồm cả hành động hoặc không hành động. Thông thường khi nghĩ đến hành vi thì mọi người thường hiểu là phải thực hiện một việc gì đó mới gọi là có hành vi, tuy nhiên luật đã quy định rõ về việc hành động hay không hành động cũng đều là Hành vi hành chính.
Hành vi hành chính dưới dạng hành động phải là những hành vi được xảy ra trên thực tế, tác động đến một chủ thể trên thực tế. Ngoài ra còn có những Hành vi hành chính ở dạng hành động nhưng lại trái với các quy định của pháp luật đó là những hành vi bị pháp luật cấm thực hiện, hoặc chủ thể thực hiện hành động trái với với những yêu cầu thực hiện của pháp luật. Các chủ thể khiếu nại hay khiếu kiện có thể khiếu nai/khiếu kiện các hành vi dưới dạng hành động của Cơ quan hành chính nhà nước và các cá nhân có thẩm quyền trong các cơ quan đó nếu cho rằng việc hành động của hành vi đó là trái với quy định của pháp luật và hành vi đã thực hiện đó gây ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Ngược lại, Hành vi hành chính dưới dạng không hành động là các công việc, nhiệm vụ theo quy định của pháp luật là thuộc thẩm quyền, trách nhiệm giải quyết của mình mà các Cơ quan hành chính nhà nước, cá nhân có thẩm quyền không thực hiện, trốn tránh hay từ chối thực hiện. Ví dụ: Cũng trong ví dụ ở trên thì việc xã A không ban hành văn bản X là hành vi hành chính dưới dạng không hành động với mục đích trốn tránh hoặc cố tình làm sai nhiệm vụ của mình; ví dụ về hành vi hành chính dưới dạng hành động thì dễ hơn, ví dụ như Chủ tịch xã A trong quá trình làm việc đã có hành vi dọa nạt, xúc phạm danh dự của người dân đây là hành vi hành chính dưới dạng hành động.
Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền khởi kiện vụ án đối với hành vi hành chính trong trường hợp không đồng ý với hành vi đó hoặc đã khiếu nại với người có thẩm quyền giải quyết, nhưng hết thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật mà khiếu nại không được giải quyết hoặc đã được giải quyết nhưng không đồng ý với việc giải quyết khiếu nại về hành vi đó. Tuy nhiên, không phải Hành vi hành chính nào cũng có thể bị kiện.
Tại khoản 4 Điều 3 Luật tố tụng hành chính có quy định Hành vi hành chính bị kiện là hành vi quy định tại khoản 3 Điều này mà hành vi đó làm ảnh hưởng đến việc thực hiện quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Tại Điều 30 Luật tố tụng hành chính có quy định về những hành vi hành chính không là đối tượng khiếu kiện thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án đó là: Hành vi hành chính thuộc phạm vi bí mật nhà nước trong các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, ngoại giao theo quy định của pháp luật; Hành vi của Tòa án trong việc áp dụng biện pháp xử lý hành chính, xử lý hành vi cản trở hoạt động tố tụng; Hành vi hành chính mang tính nội bộ của cơ quan, tổ chức.
Hành vi hành chính mang tính nội bộ của cơ quan, tổ chức là những hành vi chỉ đạo, điều hành việc triển khai thực hiện nhiệm vụ, kế hoạch công tác; quản lý, tổ chức cán bộ, kinh phí, tài sản được giao; kiểm tra, thanh tra việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ, chính sách, pháp luật đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và các đơn vị thuộc thẩm quyền quản lý của cơ quan, tổ chức.
Thời hiệu khởi kiện đối với Hành vi hành chính là 01 năm kể từ ngày nhận hoặc biết được Hành vi hành chính. Trường hợp nếu Hành vi hành chính đó bị khiếu nại thì thời hiệu khởi kiện là 01 năm kể từ ngày nhận hoặc biết được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc quyết định giải quyết khiếu nại lần hai; hoặc 01 năm kể từ ngày hết thời hạn giải quyết khiếu nại mà cơ quan nhà nước có thẩm quyền không giải quyết hoặc không có văn bản trả lời cho người khiếu nại.
Có một điểm đặc biệt là khác với Quyết định hành chính phải được thể hiện bằng văn bản, khi thể hiện bằng văn bản thì việc xác định Quyết định đó đúng hay sai sẽ dễ dàng hơn rất nhiều so với việc xác định đúng sai của Hành vi hành chính. Đặc biệt là việc cung cấp chứng cứ để chứng minh sai phạm đối với Hành vi hành chính.
Trên đây là giải đáp của Luật Emerald về thắc mắc về “Hành vi hành chính theo quy định trong Luật tố tụng hành chính”. Nếu các bạn cần giải đáp thắc mắc hoặc cần tư vấn về các vấn đề pháp lý, các bạn có thể liên hệ trực tiếp đến hotline 1900 299 289 hoặc gửi câu hỏi đến website emeraldlawfirm.vn hoặc email Emerald.VAA@gmail.com để được hỗ trợ, giải đáp kịp thời. Trân trọng cảm ơn.