Theo quy định pháp luật, lao động chưa thành niên là người lao động chưa đủ 18 tuổi. Hiện nay, một số ngành nghề cho phép được sử dụng lao động là người chưa thành niên, tuy nhiên việc sử dụng lao động chưa thành niên cần đáp ứng những quy định và điều kiện cụ thể nhằm đảm bảo tốt nhất quyền lợi cho đối tượng lao động này. Để hiểu rõ hơn về lao động chưa thành niên theo quy định của pháp luật, quý bạn đọc hãy cùng Luật Emerald tìm hiểu nhé.
1. Thế nào là người lao động chưa thành niên? Các công việc được tuyển dụng, sử dụng người chưa thành niên là gì?
Theo quy định tại khoản 1 Điều 143 BLLĐ 2019, lao động chưa thành niên là người lao động chưa đủ 18 tuổi. BLLĐ chia lao động chưa thành niên thành 3 nhóm như sau:
– Người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi;
– Người từ đủ 13 tuổi đến chưa đủ 15 tuổi;
– Người chưa đủ 13 tuổi.
Tùy vào từng nhóm lao động ở độ tuổi khác nhau thì mức độ công việc các lao động chưa thành niên được tham gia là khác nhau, cụ thể:
Người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi không được làm công việc hoặc làm việc ở nơi làm việc được quy định tại Điều 147 BLLĐ 2019 như sau:
– Cấm sử dụng người lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi làm các công việc sau đây:
+ Mang, vác, nâng các vật nặng vượt quá thể trạng của người chưa thành niên;
+ Sản xuất, kinh doanh cồn, rượu, bia, thuốc lá, chất tác động đến tinh thần hoặc chất gây nghiện khác;
+ Sản xuất, sử dụng, hoặc vận chuyển hóa chất, khí gas, chất nổ;
+ Bảo trì, bảo dưỡng thiết bị, máy móc;
+ Phá dỡ các công trình xây dựng;
+ Nấu, thổi, đúc, cán, dập, hàn kim loại;
+ Lặn biển, đánh bắt thủy, hải sản xa bờ;
+ Công việc khác gây tổn hại đến sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách của người chưa thành niên được quy định tại khoản 1 Điều 9 Thông tư 09/2020/TT-BLĐTBXH.
– Cấm sử dụng người lao động từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi làm việc ở các nơi sau đây:
+ Dưới nước, dưới lòng đất, trong hang động, trong đường hầm;
+ Công trường xây dựng;
+ Cơ sở giết mổ gia súc;
+ Sòng bạc, quán bar, vũ trường, phòng hát karaoke, khách sạn, nhà nghỉ, cơ sở tắm hơi, cơ sở xoa bóp; điểm kinh doanh xổ số, dịch vụ trò chơi điện tử;
+ Nơi làm việc khác gây tổn hại đến sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách của người chưa thành niên được quy định tại khoản 2 Điều 9 Thông tư 09/2020/TT-BLĐTBXH.
Người từ đủ 13 tuổi đến dưới 15 tuổi chỉ được làm công việc nhẹ theo danh mục do Bộ trưởng Bộ lao động – Thương binh và Xã hội ban hành, cụ thể:
– Biểu diễn nghệ thuật;
– Vận động viên thể thao;
– Lập trình phần mềm;
– Các nghề truyền thống như: chấm nem gốm; cưa vỏ trai; làm giấy dó; làm nón lá; chấm nón;…
– Các nghề thủ công mỹ nghệ như: thêu ren; mộc mỹ nghệ; làm lược sừng; làm tranh dân gian (tranh Đông Hồ, tranh Hàng Trống,…); nặn tò he;…
– Đan lát, làm các đồ gia dụng, đồ thủ công mỹ nghệ từ nguyên liệu tự nhiên như: mây, tre, nứa, dừa, chuối, bèo lục bình, đay, cói, quế, guột, đót, lá nón;
– Gói nem, gói kẹo, gói bánh (trừ việc vận hành hoặc sử dụng các máy, thiết bị, dụng cụ đóng gói);
– Nuôi tằm;
– Làm cỏ vườn rau sạch; thu hoạch rau, củ, quả sạch theo mùa;
– Chăn thả gia súc tại nông trại;
– Phụ gỡ lưới cá, đan lưới cá, phơi khô thủy sản;
– Cắt chỉ, đơm nút, thùa khuyết, đóng gói vào hộp các sản phẩm dệt thủ công.
Người chưa đủ 13 tuổi chỉ được làm các công việc nghệ thuật, thể dục, thể thao nhưng không làm tổn hại đến sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách của người chưa đủ 13 tuổi và phải có sự đồng ý của cơ quan chuyên môn về lao động thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
2. Nguyên tắc sử dụng lao động chưa thành niên
Tại Điều 144 BLLĐ 2019 quy định các nguyên tắc sử dụng lao động chưa thành niên như sau:
– Lao động chưa thành niên chỉ được làm công việc phù hợp với sức khỏe để đảm bảo sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách;
– Người sử dụng lao động khi sử dụng lao động chưa thành niên có trách nhiệm quan tâm chăm sóc người lao động về các mặt lao động về các mặt lao động, sức khỏe, học tập trong quá trình lao động;
– Khi sử dụng người lao động chưa thành niên thì người sử dụng lao động phải có sự đồng ý của cha, mẹ hoặc người giám hộ của người lao động chưa thành niên. Người sử dụng lao động phải lập sổ theo dõi riêng, ghi đầy đủ họ tên, ngày tháng năm sinh, công việc đang làm, kết quả những lần kiểm tra sức khỏe định kì của người lao động chưa thành niên và xuất trình khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu;
– Người sử dụng lao động phải tạo cơ hội để người lao động chưa thành niên được học văn hóa, giáo dục nghề nghiệp, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề.
3. Thời giờ làm việc của người chưa thành niên
Theo quy định tại Điều 146 BLLĐ 2019, việc sử dụng lao động chưa thành niên phải tuân thủ thời giờ làm việc như sau:
– Thời giờ làm việc của người chưa đủ 15 tuổi: không được quá 04 giờ trong 01 ngày và 20 giờ trong 01 tuần; không được làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm.
Theo quy định trên có thể thấy được rằng, người lao động chưa đủ 15 tuổi không được làm thêm giờ và làm việc vào ban đêm. Bởi vì, người lao động chưa đủ 15 tuổi đang ở giai đoạn đang phát triển thể chất nếu làm việc quá sức hay làm việc vào ban đêm sẽ dẫn đến việc làm ảnh hưởng đến sự phát triển của người lao động chưa thành niên.
– Thời giờ làm việc của người từ đủ 15 đến chưa đủ 18 tuổi: không được quá 08 giờ trong 01 ngày và 40 giờ trong 01 tuần. Người từ đủ 15 đến chưa đủ 18 tuổi thì được làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm nhưng chỉ được làm trong một số nghề, công việc theo danh mục do Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội ban hành tại Phụ lục V Thông tư số 09/2020/TT-BLĐTBXH.
Có thể thấy rằng thời gian làm việc của người lao động từ đủ 15 đến chưa đủ 18 tuổi gần giống với với thời gian làm việc của người trưởng thành, có thể làm thêm giờ và làm việc vào ban đêm. Tuy nhiên, người lao động ở độ tuổi này vẫn là giai đoạn đang phát triển và dần hoàn thiện về thể chất, tinh thần nên chỉ được làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm một số nghề, công việc theo quy định của pháp luật.
4. Các quy định khác về người lao động chưa thành niên
4.1. Khám sức khỏe hằng năm cho người lao động chưa thành niên
Theo quy định tại khoản 1 Điều 21 Luật An toàn, vệ sinh lao động năm 2015, người sử dụng lao động phải tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho người lao động. Cụ thể, ít nhất mỗi năm một lần, tất cả người lao động đều phải được khám sức khỏe để đảm bảo sức khỏe và an toàn lao động.
Tuy nhiên, đối với nhóm đối tượng đặc biệt là người lao động chưa thành niên thì pháp luật đã quy định người lao động chưa thành niên phải được khám sức khỏe định kỳ ít nhất 6 tháng một lần. Điều này nhằm mục đích theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của người lao động chưa thành niên, phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe có thể ảnh hưởng đến quá trình làm việc và phát triển của họ, đồng thời đảm bảo rằng công việc mà họ làm phù hợp với thể trạng và không gây hại cho sức khỏe.
Khi tổ chức khám sức khỏe cho người lao động thì người sử dụng lao động có trách nhiệm tổ chức khám sức khỏe tại các cơ sở y tế đủ điều kiện. Các cơ sở y tế thực hiện khám sức khỏe phải đảm bảo đầy đủ các yêu cầu về chuyên môn, kỹ thuật và trang thiết bị để có thể phát hiện sớm các bệnh lý liên quan đến công việc, từ đó đưa ra các biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời.
Chi phí khám sức khỏe cho người lao động: do người sử dụng lao động chi trả.
4.2. Ngày nghỉ hằng năm của người lao động chưa thành niên
Theo quy định tại 113 BLLĐ 2019, người lao động làm việc cho một người sử dụng lao động đủ 12 tháng sẽ được hưởng quyền lợi nghỉ hằng năm có lương.
Số ngày nghỉ hằng năm sẽ phụ thuộc vào các yếu tố như điều kiện làm việc và độ tuổi của người lao động. Cụ thể, đối với người lao động làm việc trong điều kiện bình thường, số ngày nghỉ hằng năm là 12 ngày. Đối với người lao động chưa thành niên thì để nhằm đảm bảo sức khỏe và sự phát triển toàn diện, họ sẽ được hưởng số ngày nghỉ nhiều hơn, cụ thể là 14 ngày. Quy định này nhằm mục đích tạo điều kiện để người lao động được nghỉ ngơi, tái tạo sức lao động, đảm bảo hiệu quả làm việc và chất lượng cuộc sống.
Trường hợp người lao động chưa làm đủ 12 tháng cho một người sử dụng lao động thì số ngày nghỉ hằng năm sẽ được tính theo tỷ lệ tương ứng với số tháng làm việc.
Xem thêm bài viết Người lao động được nghỉ phép bao nhiêu ngày trong 01 năm? Tại đây.
Mỹ Duyên
Trên đây là bình luận, chia sẻ của Luật Emerald về “Lao động chưa thành niên”. Nếu Quý vị cần giải đáp thắc mắc hoặc cần tư vấn về các vấn đề pháp lý, Quý vị có thể liên hệ trực tiếp đến hotline 1900 299 289 hoặc gửi câu hỏi đến website emeraldlawfirm.vn hoặc email Emerald.VAA@gmail.com để được hỗ trợ, giải đáp kịp thời. Trân trọng cảm ơn.