Trên thực tế, nhằm bảo đảm cho việc xét xử, giải quyết vụ án dân sự nhanh chóng, chính xác, hạn chế được việc bỏ sót tình tiết quan trọng, bảo vệ được quyền và lợi ích hợp pháp của các bên, Thẩm phán có thể tuỳ theo trường hợp cụ thể mà có thể ra quyết định nhập hoặc tách vụ án dân sự.
1. Căn cứ pháp lý
Việc nhập, tách vụ án dân sự được quy định tại Điều 42 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 (BLTTDS 2015) như sau:
“Điều 42. Nhập hoặc tách vụ án
1. Tòa án nhập hai hoặc nhiều vụ án mà Tòa án đó đã thụ lý riêng biệt thành một vụ án để giải quyết nếu việc nhập và việc giải quyết trong cùng một vụ án bảo đảm đúng pháp luật.
Đối với vụ án có nhiều người có cùng yêu cầu khởi kiện đối với cùng một cá nhân hoặc cùng một cơ quan, tổ chức thì Tòa án có thể nhập các yêu cầu của họ để giải quyết trong cùng một vụ án.
2. Tòa án tách một vụ án có các yêu cầu khác nhau thành hai hoặc nhiều vụ án nếu việc tách và việc giải quyết các vụ án được tách bảo đảm đúng pháp luật.
3. Khi nhập hoặc tách vụ án quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này, Tòa án đã thụ lý vụ án phải ra quyết định và gửi ngay cho Viện kiểm sát cùng cấp, đương sự, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.”
2. Điều kiện nhập hoặc tách vụ án dân sự
Nhập vụ án dân sự: là việc toà án nhập hai hoặc nhiều vụ án đã được chính Toà án đó thụ lý riêng biệt thành một vụ án để giải quyết hoặc nhiều người có cùng yêu cầu khởi kiện đối với cùng một cá nhân hoặc cùng một cơ quan, tổ chức.
Ví dụ: ngày 01/12/2024 ông A nộp đơn khởi kiện ông B tại Toà án nhân dân Quận 12 TP.HCM yêu cầu ông B hoàn trả lại số tiền vay 100.000.000 đồng. Ngày 02/3/2024 ông A tiếp tục nộp thêm một đơn khởi kiện ông B yêu cầu trả lại một khoản vay khác với số tiền là 50.000.000 đồng tại Toà án trên và được thụ lý.
Trong quá trình xét xử, Toà án xét thấy: i) ông A và ông B đều là đương sự của cả hai vụ án, ii) Đều là tranh chấp quan hệ tài sản, cụ thể là hợp đồng vay và iii) Việc nhập cả hai vụ án giúp cho việc giải quyết tranh chấp được tinh gọn, nhanh chóng và vẫn đảm bảo đúng pháp luật. Vì vậy, Toà án có thể ra quyết định nhập cả hai vụ án trên thành cùng một vụ án.
Tách vụ án dân sự: là việc Toà án tách các yêu cầu khác nhau thành hai hoặc nhiều vụ án khác nhau. Việc tách này phải đảm bảo những yêu cầu sau khi được tách ra được giải quyết độc lập mà không ảnh hưởng đến nhau.
Ví dụ: Ngày 02/7/2024 ông C nộp đơn khởi kiện ông D với 2 yêu cầu: (1) Yêu cầu ông D bồi thường thiệt hại do xảy ra xô xát trong quá trình giải quyết tranh chấp đất đai thửa đất X và (2) Yêu cầu Toà án xác định lại quyền sử dụng đất của thửa đất X thuộc về ông C hay ông D.
Trong tình huống này, xét thấy i) Với tính chất phức tạp, kéo dài của yêu cầu thứ (2) có thể dẫn đến việc giải quyết yêu cầu (1) kéo dài theo, không đảm bảo được nguyên tắc bồi thường thiệt hại phải kịp thời, hợp lý và (ii) Quan hệ pháp luật của hai yêu cầu độc lập với nhau và việc tách vụ án sẽ khiến việc giải quyết các yêu cầu nhanh chóng, kịp thời mà không ảnh hưởng đến nhau. Theo đó, Toà án có thể ra quyết định tách hai yêu cầu của ông C thành hai vụ án khác nhau để giải quyết.
3. Thực tiễn áp dụng quy định nhập hoặc tách vụ án dân sự
Trên thực tế, việc nhập hoặc tách vụ án trong xét xử dân sự được xảy ra rất thường xuyên. Tuỳ theo tình tiết của mỗi vụ án mà Toà án sẽ nhận định vụ án đó đủ điều kiện để nhập hoặc tách hay không.
Tuy nhiên, hiện nay chưa có hướng dẫn cụ thể về trường hợp nhập hoặc tách vụ án dân sự. Quy định tại Điều 42 BLTTDS 2015 vẫn chưa thể bao hàm và thể hiện rõ ràng các điều kiện để nhập hoặc tách vụ án dân sự, các vướng mắc về việc áp dụng chỉ được trả lời riêng lẻ thông qua các công văn giải đáp của Toà án nhân dân Tối cao. Vì vậy, việc áp dụng quy định này vẫn chưa được thống nhất theo một khuôn khổ nhất định.
Hoài Anh
Trên đây là chia sẻ của Luật Emerald về “Nhập hoặc tách vụ án dân sự”. Nếu Quý vị cần giải đáp thắc mắc hoặc cần tư vấn về các vấn đề pháp lý, Quý vị có thể liên hệ trực tiếp đến hotline 1900 299 289 hoặc gửi câu hỏi đến website emeraldlawfirm.vn hoặc email Emerald.VAA@gmail.com để được hỗ trợ, giải đáp kịp thời. Trân trọng cảm ơn.